Arystokratyczne spojrzenie
Kto z nas nie docenia pięknego, powłóczystego spojrzenia u dogów niemieckich? Prawda, że potrafią zaczarować. Nie zawsze jednak te oczy są zdrowe.
Kierując się wzorcem rasy oczy u doga niemieckiego powinny być średniej wielkości, w kształcie migdałów o żywym i mądrym wyrazie. Brzegi powiekowe powinny dobrze przylegać, kolor tęczówki ciemny, u dogów niebieskich dopuszczalny jest odcień jaśniejszy tęczówki, u arlekinów różne barwy.
Niestety, u dogów, podobnie zresztą jak u wielu innych psów rasowych, zdarzają się wady oczu, od tych czysto kosmetycznych po ciężkie defekty warunkujące prawidłowe widzenie.
U dogów niemieckich najczęściej spotykamy się z następującymi chorobami oczu :
Dwurzędowość rzęs
Entropium
Ektropium
Zbyt duża szpara powiekowa
Skręt chrząstki trzeciej powieki
Wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki
Zaćma
Jaskra
Postępujący zanik siatkówki ( PRA)
Dysplazja siatkówki ( RD)
1.Dwurzędowość rzęs ( distichiasis ) – to dodatkowe rzęsy wyrastające z brzegu
powiekowego w kierunku gałki ocznej. Jest to wada wrodzona. U szczeniąt może być początkowo słabo zauważalna ( lub nawet niewidoczna), jednak wraz z rozwojem rzęs dodatkowych i ich wzrostem staje się widoczna podczas szczegółowego badania. Dwurzędowość rzęs objawia się łzawieniem, mrużeniem powiek oraz próbą pocierania oczu łapami, powodując przy tym często znacznym dyskomfort u psa.
Leczenie: zalecana jest kriodestrukcja rzęs dodatkowych polegająca na wymrożeniu
ciekłym azotem kłopotliwych rzęs, w przypadku bardzo licznych rzęs dodatkowych
wskazy jest niekiedy powtórny zabieg. Depilacja manualna rzęs nie jest niestety rozwiązaniem stałym , gdyż rzęsy bardzo szybko odrastają – stąd nie jest zalecana.
Dziedziczenie: nie zostało dokładnie poznane – zaleca się nie kojarzyć z sobą psów o licznych rzęsach dodatkowych.
2.Entropium– jest to podwinięcie powiek w kierunku gałki ocznej związane z
drażnieniem mechanicznym oka przez włosy powiek. Prowadzi u naszych czworonożnych pupili do kurczu powiek, łzawienia oraz zapalenia rogówki, a w długotrwających przypadkach do mechanicznego uszkodzenia rogówki. Występuje już u szczeniąt i jest związane z budową głowy-przypuszcza się, że ma charakter dziedziczny. U dogów najczęściej dotyczy kąta bocznego dolnej powieki.
Leczenie: chirurgiczna plastyka brzegu powiekowego. Jednak do czasu pełnego rozwoju
głowy u psa należy zaczekać z zabiegiem, gdyż entropium może „ minąć” samoistnie . Można zastosować tymczasowe szwy wywijające brzeg powiekowy, aby włosy brzegu nie drażniły oczu.
Dziedziczenie: prawdopodobnie poligeniczne
3.Ektropium– jest to wywinięcie się brzegów powiek dolnych na zewnątrz i jest związane z rasą. Powoduje obnażenie spojówki, przez co nasila wrażenie czerwonych oczu. Może występować przejściowo u zwierząt zmęczonych, po intensywnym wysiłku
fizycznym (zwłaszcza jest obserwowane przez Właściciela wieczorem).
Przewlekłe ektropium prowadzi do zapalenia spojówek a czasem do wysychania rogówki i jej uszkodzenia. U dogów ektropium najczęściej jest związane ze zbyt dużą
szpara powiekową i brakiem stabilizacji kąta bocznego dolnej powieki. Nasilona postać
tej wady w połączeniu z entropium nosi nazwę „diamentowe oko”. Występuje u dogów
niemieckich dość często i stanowi poważny problem kliniczny i estetyczny.
Leczenie: chirurgiczne
Dziedziczenie: prawdopodobnie poligeniczne
4.Zbyt duża szpara powiekowa– jest to wada wrodzona związana z wydłużeniem linii brzegów powiekowych.
Leczenie: chirurgiczne zmniejszenie szpary powiekowej
5.Zwichnięcie chrząstki trzeciej powieki – polega na zagięciu i wywinięciu
fragmentu chrząstki trzeciej powiek, przez co brzeg wolny trzeciej powieki jest nierówny, pofalowany. Często mylone jest przez Właścicieli z wypadnięciem gruczołu trzeciej powieki. Występuje przede wszystkim u młodych dogów (szczególna predyspozycja młodych psów ras dużych) ,ale może się pojawić u psów kilkuletnich jako następstwo urazu mechanicznego trzeciej powieki.
Leczenie: chirurgiczne
Dziedziczenie: możliwe recesywne.
6.Wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki – nazywane potocznie „wiśniowym okiem”, ze względu na to, iż wypadnięta” masa” gruczołu trzeciej powieki przypomina wyglądem owoc wiśni. Występuje u młodych dogów, z reguły obuocznie.
Leczenie: Początkowo poddaje się manualnemu odprowadzeniu, z czasem jednak konieczna staje się chirurgiczna repozycja gruczołu trzeciej powieki.
Gruczołów nie należy wycinać, gdyż odgrywają znaczna rolę w produkcji łez.
Dziedziczenie: nie zostało poznane.
U dogów często spotykamy się z wrodzonym brakiem pigmentu na brzegu wolnym trzeciej powieki w jednym lub obu oczach. Właściciel może mylnie brać to za objaw zapalenia spojówek lub tzw.„ czerwonego oka”. Brak pigmentu nie jest chorobą, to wyłącznie problem kosmetyczny. W wielu krajach możliwe jest już wykonanie „ permanentnej” pigmentacji brzegu wolnego( np. w Holandii).
7.Zaćma (katarakta)- to zmętnienie soczewki prowadzące do utraty zdolności widzenia.
Prawidłowo soczewka powinna być przejrzysta, pozbawiona jakichkolwiek zmętnień czy naczyń krwionośnych. Odpowiada za akomodacje oka czyli zdolność do zmiany załamywania promieni świetlnych, tak aby pies widział przedmioty znajdujące się blisko jak i daleko. Przyczyny powstawania zaćmy są liczne, może występować już u szczeniaka jako zaćma wrodzona-będąca wynikiem zmian jakie nastąpiły w trakcie życia płodowego (przy jednoczesnym małooczu u dogów). Jako zaćma pozapalna w wyniku przejścia stanu zapalnego oka np: po urazie mechanicznym, po wypadku komunikacyjnym(wówczas występuje najczęściej w jednym oku). Zaćma metaboliczna towarzysząca cukrzycy, zaćma starcza pojawiająca się u starszych dogów, czy w końcu zaćma genetyczna. Dziedziczona z suki czy psa na potomstwo. W przypadku zaćmy tła genetycznego charakterystyczne jest jej umiejscowienie w tylnej korze soczewki. Z reguły objawia się u młodych psów do 2-3 roku życia.
Leczenie: zaleca się, aby psy, u których stwierdzono zaćmę były eliminowane z dalszego rozrodu. Jeśli nie stwierdzono jednocześnie choroby siatkówki można wykonać zabieg fakoemulsyfikacji polegający na usunięciu zmętniałej soczewki celem przywrócenia zdolności widzenia u psa.
Dziedziczenie: dokładny mechanizm nie został do tej pory dokładnie poznany, przypuszcza się, że jest to dziedziczenie autosomalne dominujące.
8.Jaskra (glaukoma) – to wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, mogący prowadzić do utraty zdolności widzenia. Wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej ze względu na często ostry przebieg i możliwość uszkodzenia wzroku. Jaskra u dogów powstaje w wyniku zmian kąta tęczówkowo–rogówkowego, stąd może pojawić się już u bardzo młodych zwierząt. U dogów norma ciśnienia wewnątrzgałkowego ( tak jak u większości psów ) waha się od 15 do 25 mmHg. Diagnostyka jaskry opiera się na pomiarze ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz na badaniu kąta tęczówkowo-rogówkowego przy użyciu goniosoczewki. Specjalnej soczewki nakładanej na rogówkę oka, aby ocenić czy mamy do czynienia z jaskrą z otwartym czy zamkniętym kątem przesączania.
Leczenie: farmakologiczne i chirurgiczne.
Dziedziczenie: przypuszczalnie dziedziczona u dogów
9.Postępujący zanik siatkówki ( PRA ang. Progressive Retinal Atrophy ) – jest chorobą oczu o charakterze dziedzicznym, która występuje u bardzo wielu ras psów. Polega na niszczeniu fotorecetorów siatkówki-w pierwszej kolejności zanikowi ulegają fotoreceptory pręcików powodując „ ślepotę zmierzchową”- psy gorzej widzą o zmierzchu i w nocy, wpadają na przedmioty, czują się zdezorientowane nawet w znanym sobie środowisku. U dogów niemieckich występuje jedna z form PRA – uogólniony zanik siatkówki ( gPRA- generalized PRA)w formie wczesnej dającej objawy w 1-2 roku życia. Utrata zdolności widzenia postępuje stopniowo, często Właściciel psa przez długi okres czasu nie zauważa niepokojących objawów. Stąd w badaniu okulistycznym PRA może być rozpoznawane stosunkowo późno, kiedy pies już od dawana jest używany jako reproduktor.
Jest to choroba nieuleczalna, nie mamy możliwości spowolnienia objawów czy zatrzymania jej rozwoju. Prowadzi do całkowitej utraty zdolności widzenia z wiekiem, dlatego rozpoznanie PRA powinno być jednoznaczne z wykluczeniem psa z dalszej hodowli.
Leczenie: brak
Jedynym sposobem zapobiegania jest wykluczenie z rozrodu psów z rozpoznanym PRA. Pozwoli to na ograniczenie, choć nie wyeliminowanie ( ze względu na możliwość nosicielstwa wadliwego genu) tej choroby u dogów. Wskazane jest przeprowadzanie badania okulistycznego raz do roku do około 7 roku życia.
Dziedziczenie: prawdopodobnie autosomalne recesywne (co oznacza, że aby pies zachorował musi odziedziczyć wadliwy gen od rodziców).
10.Dysplazja siatkówki ( Retinal Dysplazja- RD)- jest wrodzoną wadą rozwojową objawiającą się pofałdowaniem siatkówki. Najbardziej nasilone są przypadki dziedzicznej dysplazji, choć pojawia się również w przebiegu infekcji wirusowych (zwłaszcza
herpeswirusowych u szczeniąt), zatruć u ciężarnej suki czy wad mnogich oczu.
Wyróżniamy postać:
- wieloogniskową
- geograficzną
- całkowitą z odwarstwieniem siatkówki
Łagodne formy dysplazji są rozpoznawane podczas rutynowego badania okulistycznego, z tego względu, że często mają niewielki wpływ na zdolność widzenia. Właściciel może nie zauważyć żadnych objawów. W ciężkich przypadkach może doprowadzić do krwotoków wewnątrzgałkowych oraz odwarstwienia siatkówki i całkowitej ślepoty.
Leczenie: brak
Dziedziczenie: prawdopodobnie autosomalne recesywne, zaleca się eliminowanie z dalszego rozrodu psów, u których stwierdzono RD.
W drugiej części artykułu przedstawię Państwu kiedy i w jaki sposób można zbadać doga pod kątem chorób oczu uwarunkowanych genetycznie
. lek. wet. Oliwia Łobaczewska
Kierując się wzorcem rasy oczy u doga niemieckiego powinny być średniej wielkości, w kształcie migdałów o żywym i mądrym wyrazie. Brzegi powiekowe powinny dobrze przylegać, kolor tęczówki ciemny, u dogów niebieskich dopuszczalny jest odcień jaśniejszy tęczówki, u arlekinów różne barwy.
Niestety, u dogów, podobnie zresztą jak u wielu innych psów rasowych, zdarzają się wady oczu, od tych czysto kosmetycznych po ciężkie defekty warunkujące prawidłowe widzenie.
U dogów niemieckich najczęściej spotykamy się z następującymi chorobami oczu :
Dwurzędowość rzęs
Entropium
Ektropium
Zbyt duża szpara powiekowa
Skręt chrząstki trzeciej powieki
Wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki
Zaćma
Jaskra
Postępujący zanik siatkówki ( PRA)
Dysplazja siatkówki ( RD)
1.Dwurzędowość rzęs ( distichiasis ) – to dodatkowe rzęsy wyrastające z brzegu
powiekowego w kierunku gałki ocznej. Jest to wada wrodzona. U szczeniąt może być początkowo słabo zauważalna ( lub nawet niewidoczna), jednak wraz z rozwojem rzęs dodatkowych i ich wzrostem staje się widoczna podczas szczegółowego badania. Dwurzędowość rzęs objawia się łzawieniem, mrużeniem powiek oraz próbą pocierania oczu łapami, powodując przy tym często znacznym dyskomfort u psa.
Leczenie: zalecana jest kriodestrukcja rzęs dodatkowych polegająca na wymrożeniu
ciekłym azotem kłopotliwych rzęs, w przypadku bardzo licznych rzęs dodatkowych
wskazy jest niekiedy powtórny zabieg. Depilacja manualna rzęs nie jest niestety rozwiązaniem stałym , gdyż rzęsy bardzo szybko odrastają – stąd nie jest zalecana.
Dziedziczenie: nie zostało dokładnie poznane – zaleca się nie kojarzyć z sobą psów o licznych rzęsach dodatkowych.
2.Entropium– jest to podwinięcie powiek w kierunku gałki ocznej związane z
drażnieniem mechanicznym oka przez włosy powiek. Prowadzi u naszych czworonożnych pupili do kurczu powiek, łzawienia oraz zapalenia rogówki, a w długotrwających przypadkach do mechanicznego uszkodzenia rogówki. Występuje już u szczeniąt i jest związane z budową głowy-przypuszcza się, że ma charakter dziedziczny. U dogów najczęściej dotyczy kąta bocznego dolnej powieki.
Leczenie: chirurgiczna plastyka brzegu powiekowego. Jednak do czasu pełnego rozwoju
głowy u psa należy zaczekać z zabiegiem, gdyż entropium może „ minąć” samoistnie . Można zastosować tymczasowe szwy wywijające brzeg powiekowy, aby włosy brzegu nie drażniły oczu.
Dziedziczenie: prawdopodobnie poligeniczne
3.Ektropium– jest to wywinięcie się brzegów powiek dolnych na zewnątrz i jest związane z rasą. Powoduje obnażenie spojówki, przez co nasila wrażenie czerwonych oczu. Może występować przejściowo u zwierząt zmęczonych, po intensywnym wysiłku
fizycznym (zwłaszcza jest obserwowane przez Właściciela wieczorem).
Przewlekłe ektropium prowadzi do zapalenia spojówek a czasem do wysychania rogówki i jej uszkodzenia. U dogów ektropium najczęściej jest związane ze zbyt dużą
szpara powiekową i brakiem stabilizacji kąta bocznego dolnej powieki. Nasilona postać
tej wady w połączeniu z entropium nosi nazwę „diamentowe oko”. Występuje u dogów
niemieckich dość często i stanowi poważny problem kliniczny i estetyczny.
Leczenie: chirurgiczne
Dziedziczenie: prawdopodobnie poligeniczne
4.Zbyt duża szpara powiekowa– jest to wada wrodzona związana z wydłużeniem linii brzegów powiekowych.
Leczenie: chirurgiczne zmniejszenie szpary powiekowej
5.Zwichnięcie chrząstki trzeciej powieki – polega na zagięciu i wywinięciu
fragmentu chrząstki trzeciej powiek, przez co brzeg wolny trzeciej powieki jest nierówny, pofalowany. Często mylone jest przez Właścicieli z wypadnięciem gruczołu trzeciej powieki. Występuje przede wszystkim u młodych dogów (szczególna predyspozycja młodych psów ras dużych) ,ale może się pojawić u psów kilkuletnich jako następstwo urazu mechanicznego trzeciej powieki.
Leczenie: chirurgiczne
Dziedziczenie: możliwe recesywne.
6.Wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki – nazywane potocznie „wiśniowym okiem”, ze względu na to, iż wypadnięta” masa” gruczołu trzeciej powieki przypomina wyglądem owoc wiśni. Występuje u młodych dogów, z reguły obuocznie.
Leczenie: Początkowo poddaje się manualnemu odprowadzeniu, z czasem jednak konieczna staje się chirurgiczna repozycja gruczołu trzeciej powieki.
Gruczołów nie należy wycinać, gdyż odgrywają znaczna rolę w produkcji łez.
Dziedziczenie: nie zostało poznane.
U dogów często spotykamy się z wrodzonym brakiem pigmentu na brzegu wolnym trzeciej powieki w jednym lub obu oczach. Właściciel może mylnie brać to za objaw zapalenia spojówek lub tzw.„ czerwonego oka”. Brak pigmentu nie jest chorobą, to wyłącznie problem kosmetyczny. W wielu krajach możliwe jest już wykonanie „ permanentnej” pigmentacji brzegu wolnego( np. w Holandii).
7.Zaćma (katarakta)- to zmętnienie soczewki prowadzące do utraty zdolności widzenia.
Prawidłowo soczewka powinna być przejrzysta, pozbawiona jakichkolwiek zmętnień czy naczyń krwionośnych. Odpowiada za akomodacje oka czyli zdolność do zmiany załamywania promieni świetlnych, tak aby pies widział przedmioty znajdujące się blisko jak i daleko. Przyczyny powstawania zaćmy są liczne, może występować już u szczeniaka jako zaćma wrodzona-będąca wynikiem zmian jakie nastąpiły w trakcie życia płodowego (przy jednoczesnym małooczu u dogów). Jako zaćma pozapalna w wyniku przejścia stanu zapalnego oka np: po urazie mechanicznym, po wypadku komunikacyjnym(wówczas występuje najczęściej w jednym oku). Zaćma metaboliczna towarzysząca cukrzycy, zaćma starcza pojawiająca się u starszych dogów, czy w końcu zaćma genetyczna. Dziedziczona z suki czy psa na potomstwo. W przypadku zaćmy tła genetycznego charakterystyczne jest jej umiejscowienie w tylnej korze soczewki. Z reguły objawia się u młodych psów do 2-3 roku życia.
Leczenie: zaleca się, aby psy, u których stwierdzono zaćmę były eliminowane z dalszego rozrodu. Jeśli nie stwierdzono jednocześnie choroby siatkówki można wykonać zabieg fakoemulsyfikacji polegający na usunięciu zmętniałej soczewki celem przywrócenia zdolności widzenia u psa.
Dziedziczenie: dokładny mechanizm nie został do tej pory dokładnie poznany, przypuszcza się, że jest to dziedziczenie autosomalne dominujące.
8.Jaskra (glaukoma) – to wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego, mogący prowadzić do utraty zdolności widzenia. Wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej ze względu na często ostry przebieg i możliwość uszkodzenia wzroku. Jaskra u dogów powstaje w wyniku zmian kąta tęczówkowo–rogówkowego, stąd może pojawić się już u bardzo młodych zwierząt. U dogów norma ciśnienia wewnątrzgałkowego ( tak jak u większości psów ) waha się od 15 do 25 mmHg. Diagnostyka jaskry opiera się na pomiarze ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz na badaniu kąta tęczówkowo-rogówkowego przy użyciu goniosoczewki. Specjalnej soczewki nakładanej na rogówkę oka, aby ocenić czy mamy do czynienia z jaskrą z otwartym czy zamkniętym kątem przesączania.
Leczenie: farmakologiczne i chirurgiczne.
Dziedziczenie: przypuszczalnie dziedziczona u dogów
9.Postępujący zanik siatkówki ( PRA ang. Progressive Retinal Atrophy ) – jest chorobą oczu o charakterze dziedzicznym, która występuje u bardzo wielu ras psów. Polega na niszczeniu fotorecetorów siatkówki-w pierwszej kolejności zanikowi ulegają fotoreceptory pręcików powodując „ ślepotę zmierzchową”- psy gorzej widzą o zmierzchu i w nocy, wpadają na przedmioty, czują się zdezorientowane nawet w znanym sobie środowisku. U dogów niemieckich występuje jedna z form PRA – uogólniony zanik siatkówki ( gPRA- generalized PRA)w formie wczesnej dającej objawy w 1-2 roku życia. Utrata zdolności widzenia postępuje stopniowo, często Właściciel psa przez długi okres czasu nie zauważa niepokojących objawów. Stąd w badaniu okulistycznym PRA może być rozpoznawane stosunkowo późno, kiedy pies już od dawana jest używany jako reproduktor.
Jest to choroba nieuleczalna, nie mamy możliwości spowolnienia objawów czy zatrzymania jej rozwoju. Prowadzi do całkowitej utraty zdolności widzenia z wiekiem, dlatego rozpoznanie PRA powinno być jednoznaczne z wykluczeniem psa z dalszej hodowli.
Leczenie: brak
Jedynym sposobem zapobiegania jest wykluczenie z rozrodu psów z rozpoznanym PRA. Pozwoli to na ograniczenie, choć nie wyeliminowanie ( ze względu na możliwość nosicielstwa wadliwego genu) tej choroby u dogów. Wskazane jest przeprowadzanie badania okulistycznego raz do roku do około 7 roku życia.
Dziedziczenie: prawdopodobnie autosomalne recesywne (co oznacza, że aby pies zachorował musi odziedziczyć wadliwy gen od rodziców).
10.Dysplazja siatkówki ( Retinal Dysplazja- RD)- jest wrodzoną wadą rozwojową objawiającą się pofałdowaniem siatkówki. Najbardziej nasilone są przypadki dziedzicznej dysplazji, choć pojawia się również w przebiegu infekcji wirusowych (zwłaszcza
herpeswirusowych u szczeniąt), zatruć u ciężarnej suki czy wad mnogich oczu.
Wyróżniamy postać:
- wieloogniskową
- geograficzną
- całkowitą z odwarstwieniem siatkówki
Łagodne formy dysplazji są rozpoznawane podczas rutynowego badania okulistycznego, z tego względu, że często mają niewielki wpływ na zdolność widzenia. Właściciel może nie zauważyć żadnych objawów. W ciężkich przypadkach może doprowadzić do krwotoków wewnątrzgałkowych oraz odwarstwienia siatkówki i całkowitej ślepoty.
Leczenie: brak
Dziedziczenie: prawdopodobnie autosomalne recesywne, zaleca się eliminowanie z dalszego rozrodu psów, u których stwierdzono RD.
W drugiej części artykułu przedstawię Państwu kiedy i w jaki sposób można zbadać doga pod kątem chorób oczu uwarunkowanych genetycznie
. lek. wet. Oliwia Łobaczewska
